Tổng hợp các tác phẩm văn học ôn thi vào 10 sĩ tử cần lưu ý

5/5 - (1 bình chọn)

Để đạt điểm cao trong bài thi môn Văn vào lớp 10, học sinh cần hiểu rõ nội dung các tác phẩm trong chương trình học. Khóa Học Tốt đã tổng hợp danh sách các tác phẩm văn học ôn thi vào 10 cần ôn tập để giúp các bạn dễ dàng hệ thống kiến thức, dễ dàng ôn tập hơn.

Bài viết tham khảo thêm:

Các tác phẩm văn học lớp 9 có 22 tác phẩm thuộc ba thể loại: văn bản nhật dụng, văn bản trữ tình và văn bản tự sự. Ngoài ra, ôn luyện các tác phẩm thơ cũng rất quan trọng để đạt hiệu quả tốt hơn trong việc làm bài nghị luận văn học.

Các tác phẩm văn học trung đại lớp 9 thi vào 10

Đối với các tác phẩm văn học trung đại, học sinh có thể nhận thấy chủ đề chung là sự đề cao thiên nhiên và con người dân tộc. Các tác phẩm văn học trung đại Việt Nam thể hiện sự kết nối giữa thiên nhiên và con người dưới nhiều góc nhìn khác nhau. Hãy xem bảng tổng hợp nội dung các tác phẩm văn học ôn thi vào 10 (Văn học trung đại) để chuẩn bị cho kỳ thi tốt nhất có thể.

Tác phẩm Tác giả Thể loại Nguồn gốc tác phẩm
Chuyện người con gái Nam Xương  Nguyễn Dữ

– Quê quán: Trường Tân, Thanh Miện, Hải Dương

– Học rộng tài cao

– Có nhân cách cao thượng

Truyện truyền kì: – Có nguồn gốc từ Trung Quốc

– Văn xuôi tự sự, mô phỏng những cắt truyện từ dân gian

– Có sử dụng các yếu tố kỳ ảo

Trích từ truyện “Truyền kì mạn lục” được Nguyễn Dữ sáng tác vào khoảng đầu thế kỉ XVI. Được mệnh danh là một áng “thiên cổ tùy bút”
Hoàng Lê Nhất Thống Chí  Ngô gia văn phái – Nhóm tác giả dòng họ Ngô Thì

– Tác giả chính: Ngô Thì Chí và Ngô Thì Du

– Mang nặng tư tưởng trung quân, ái quốc

– Được nhận xét là những cây bút trung thực, có tư tưởng tiến bộ

Thể chí – thể văn được viết với mục đích ghi chép lại sự vật, sự việc, mang đậm tính văn học, lịch sử, triết lý Tác phẩm được viết nối tiếp từ cuối triều Lê tới đầu triều Nguyễn

Văn bản thuộc hồi thứ 14 trong 17 hồi của “Hoàng Lê Nhất Thống Chí”. Nội dung bản ca ngợi chiến thắng của vua Quang Trung cùng đại quân Tây Sơn

Truyện Kiều Nguyễn Du

– Tên chữ: Tố Như (hiệu là Thanh Thiên)

– Quê quán: làng Tiên Điền, Nghi Xuân, Hà Tĩnh

– Được mệnh danh là Đại thi hào của dân tộc, là một trong số những danh nhân văn hóa của thế giới, nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn

– Xuất thân trong gia đình quý tộc

– Được tiếp nhận một nền giáo dục tiến bộ ngay từ sớm

– Có sự kế thừa từ văn hóa của gia đình

– Là người thông minh, có tài, thanh liêm và chính trực

– Cuộc đời nhiều biến động, đầy những thăng trầm 

– Hoàn cảnh khó khăn tạo cho Nguyễn Du vốn sống phong phú, niềm cảm thông sâu sắc đối với những con người đương thời

Truyện thơ Nôm, được viết bằng thể thơ lục bát – Khoảng đầu thế kỉ XIX (1805 – 1809)

– Có nguồn gốc từ “Kim Vân Kiều Truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân

– Lấy cảm hứng từ thực tế đời sống, xã hội, con người Việt Nam

Chị em Thúy Kiều “Chị em Thúy Kiều” là trích đoạn thuộc phần I của Truyện Kiều, có tên là “Gặp gỡ và đính ước”

Trích đoạn vừa để miêu tả chân dung của chị em Vân Kiều, vừa dự báo về số phận bất hạnh của hai chị em

Cảnh ngày xuân “Cảnh ngày xuân” là trích đoạn thuộc phần I của tác phẩm, nằm sau đoạn đặc tả về chị em Thúy Kiều và Thúy Vân.

Trích đoạn miêu tả một bức tranh thiên nhiên đất trời tuyệt đẹp trong tiết thanh minh. Là bối cảnh mở đầu cho cuộc gặp gỡ định mệnh giữa nàng Kiều và Kim Trọng

Kiều ở lầu Ngưng Bích “Kiều ở lầu Ngưng Bích” là trích đoạn trong phần II của tác phẩm, có tên là: “Gia biến và lưu lạc”

Trích đoạn kể lại tâm trạng của Thúy Kiều sau khi bị Mã Giám Sinh và Tú Bà lừa, dụ dỗ vào lầu Ngưng Bích. 

Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga Nguyễn Đình Chiểu

– Quê quán: làng Tân Thới, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định

– Sinh ra ở trong gia đình làm quan nhưng tuổi thơ sau này lại gặp nhiều trắc trở

– Bị mù khi hai sáu tuổi, ông trở về quê nhà dạy học và làm thuốc

– Có nghị lực phi thường

– Ngoài là nhà thơ, ông còn là một thầy giáo, thầy thuốc và nhà quân sự

Truyện thơ Nôm Trích đoạn nằm ở phần đầu của tác phẩm “Truyện Lục Vân Tiên”

Ra đời vào khoảng những năm 50 thế kỷ XIX, được sáng tác nhằm truyền dạy đạo lí tốt đẹp trong cuộc sống:  

– Tình nghĩa anh em, bạn bè;

– Tình cảm vợ chồng

– Tinh thần nghĩa hiệp, giúp đỡ người khó khăn; 

– Hướng tới công bằng và lẽ phải

 

Các tác phẩm thơ hiện đại lớp 9 thi vào 10 

Thời kì đỉnh cao của thơ hiện đại tại Việt Nam được xác định từ đầu thế kỷ XX – Thời điểm văn học trong nước tiếp thu và chịu ảnh hưởng bởi các trào lưu văn học phương Tây. 

Đặc biệt, từ sau 1975, khi miền Nam đã giải phóng, thống nhất đất nước, thơ ca và văn học đã có sự học hỏi, hội nhập cùng với nền văn học thế giới. Dưới đây là bảng tổng hợp một số nội dung của các tác phẩm văn học ôn thi vào 10 thuộc chủ đề thơ hiện đại mà các sĩ tử cần nắm chắc khi ôn luyện:

Tác phẩm Tác giả Hoàn cảnh ra đời Ý nghĩa nhan đề 
Đồng chí  Chính Hữu

– Tên thật: Trần Đình Đắc

– Quê quán: Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh

– Từng tham gia kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ

– Được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 2000

– Ra đời vào đầu 1948, sau chiến dịch Việt Bắc – Thu đông (1947)

– Tác giả viết bài “Đồng chí” khi ông đang điều trị bệnh sau chiến dịch

– Tác phẩm là những tình cảm, cảm xúc của tác giả với các đồng đội của mình 

Nói về tình đồng chí, tình đồng đội thắm thiết của những người lính cách mạng

Làm nổi bật lên sự chân thực, giản dị của những anh bộ đội cụ Hồ trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp

Bài thơ về tiểu đội xe không kính  Phạm Tiến Duật

– Sinh năm 1941

– Quê quán: Phú Thọ

– Năm 1964 vào quân ngũ sau khi tốt nghiệp ĐH

– Là một trong những nhà thơ tiêu biểu trong phong trào thơ trẻ giai đoạn kháng chiến chống Mỹ

– Bài thơ được trích từ tập Vầng trăng Quầng lửa

– Ra đời ở trong giai đoạn cuộc kháng chiến đang diễn ra căng thẳng, ác liệt

Hình ảnh “những chiếc xe không có kính” đã làm nổi bật hình tượng những người lính lái xe tại Trường Sơn 

Những người lính với tư thế hiên ngang cùng tinh thần dũng cảm, bất chấp khó khăn vẫn giữ cho bản thân sự lạc quan của tuổi trẻ,  một trái tim yêu nước nồng nhiệt và ý chí chiến đấu vì miền Nam ruột thịt

Đoàn thuyền đánh cá Huy Cận

– Tên đầy đủ: Cù Huy Cận

– Quê quán: làng Ân Phú, Vũ Quang, Hà Tĩnh

– Tham gia cách mạng từ trước 1945

– Giữ nhiều trọng trách ở trong chính quyền sau khi Cách mạng Tháng 8 kết thúc

– Bài thơ được lấy từ tập thơ “Trời mỗi ngày lại sáng”, viết năm 1958 sau chuyến đi thực tế của Huy Cận tại Quảng Ninh.

– Chuyến đi đã khiến tác giả nảy nở cảm hứng sáng tác về thiên nhiên, đất nước và vẻ đẹp của con người lao động trước cuộc sống mới

“Đoàn thuyền đánh cá” là hình ảnh khắc họa nên vẻ đẹp tráng lệ, hài hòa giữa con người và thiên nhiên trong lao động. Qua đó còn bộc lộ về niềm vui, sự tự hào của nhà thơ trước thiên nhiên, đất nước, của cuộc sống và con người
Bếp lửa  Bằng Việt

– Tên thật: Nguyễn Việt Bằng 

– Sinh năm 1941

– Quê quán: Thạch Thất, Hà Tây

– Thơ của tác giả Bằng Việt được đánh giá là có cảm xúc tinh tế với giọng thơ đầy sự trầm lắng và giàu suy tư

– Ra đời năm 1963 lúc tác giả đang là sinh viên tại Đại học tổng hợp Ki – ép Hình ảnh “Bếp lửa” qua sự hồi tưởng, suy ngẫm của người cháu, đã gợi lại những kỉ niệm đẹp về người bà và tình bà cháu. Song song với đó, bài thơ còn thể hiện sự trân trọng, lòng kính yêu và biết ơn của người cháu đối với bà, với gia đình và quê hương
Ánh trăng  Nguyễn Duy

– Tên thật: Nguyễn Duy Nhuệ

– Quê quán: làng Quảng Xá, Đông Vệ, Tỉnh Thanh Hoá

– Nhập ngũ làm bộ đội thông tin năm 1966

– Được trao tặng giải nhất tại cuộc thi thơ báo văn nghệ 1973

– Là một trong số những gương mặt tiêu biểu trong lớp những nhà thơ trẻ giai đoạn kháng chiến chống Mỹ

– Ra đời sau 3 năm cuộc kháng chiến khép lại (năm 1978)

– Bài thơ được rút từ tập “Ánh trăng” – tập thơ dành giải A của Hội nhà văn Việt Nam (Năm 1984)

“Ánh trăng” được coi là lời tâm sự, nhắn nhủ chân tình của tác giả đối với chính mình và với mọi người về lẽ sống, sự chung thuỷ, nghĩa tình
Sang thu Hữu Thỉnh

– Tên thật: Nguyễn Hữu Thỉnh

– Sinh năm 1942

– Quê quán: Hải Dương, tỉnh Vĩnh Phúc

– Ông nhập ngũ vào binh chủng Tăng Thiết Giáp vào năm 1963, sau đó trở thành cán bộ tuyên huấn ở trong quân đội, bắt đầu sáng tác thơ từ đó

– Là Tổng thư ký của hội nhà văn Việt Nam

– Ra đời gần cuối năm 1977

– Bài thơ được in lần đầu tiên ở trên báo văn nghệ, sau đó được in nhiều lần trong những tập thơ “Từ chiến hào đến thành phố” (1991)

“Sang thu” nói lên những cảm nhận tinh tế của tác giả về vẻ đẹp của thiên nhiên trong thời điểm chuyển giao từ hạ sang thu 

Bài thơ còn nói lên sự xúc động của lòng người ở trong khoảnh khắc giao mùa đầy thi vị, thiêng liêng dưới mắt nhìn của tác giả

Viếng lăng Bác Viễn Phương

– Tên thật: Phạm Thanh Viễn

– Sinh năm 1928

– Quê quán: tỉnh An Giang

– Ông từng tham gia cả 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ

– Là một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng tại miền Nam thời kỳ chống Mỹ cứu nước

– Được viết vào năm 1976, sau khi giải phóng Miền Nam, thống nhất hoàn toàn đất nước. Công trình lăng chủ tịch Hồ Chí Minh được hoàn thành trong không khí xúc động của tất cả nhân dân cả nước Bài thơ là những cảm xúc thiêng liêng, là niềm xúc động, sự thành kính và tự hào hòa với nỗi xót đau của tác giả từ Miền Nam ra thăm lăng Bác
Mùa xuân nho nhỏ Thanh Hải

– Tên thật: Phạm Bá Ngoãn

– Quê quán: huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế

– Bắt đầu tham gia vào hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống thực dân Pháp

– Là người có công trong việc xây dựng nên nền văn học giải phóng miền Nam

– Năm 1965, ông được trao tặng giải thưởng văn học Nguyễn Đình Chiểu

– Được ra đời sau khi nhà thơ qua đời ít ngày (tháng 11 năm 1980)

– Bài thơ được viết trong hoàn cảnh khi đất nước vừa thống nhất, đang bước vào giai đoạn có nhiều khó khăn và thử thách gay gắt

Bài thơ là những xúc cảm  khi tác giả ngắm nhìn vẻ đẹp của mùa xuân, của thiên nhiên đất trời. 

Tác giả đã đi từ cảm xúc xuất phát trực tiếp từ cá nhân mở rộng ra hình ảnh của mùa xuân đất nước qua bốn ngàn năm.

Nói với con Y Phương

– Tên thật: Hứa Vĩnh Sước (người dân tộc Tày)

– Sinh năm: 1948

– Quê quán: Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng

– Nhập ngũ năm 1968

– Năm 1981 công tác tại Sở văn hoá Thông tin Cao Bằng

– Năm 1993, ông được bầu là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng

– Được sáng tác vào năm 1980, khi đất nước vừa thống nhất và đang phải đối diện với rất nhiều khó khăn, thiếu thốn

– Bài thơ là lời tâm sự, động viên của tác giả gửi đến chính mình, đồng thời cũng là lời nhắc nhở con cái về sau

“Nói với con” gợi ra bức tranh về cuộc trò chuyện giữa người cha cùng với đứa con thân yêu của mình.

Bài thơ vừa là lời của người cha dặn dò con về cội nguồn, vừa là lời dặn gửi đến thế hệ tương lai, phải biết ghi nhớ cội nguồn, ghi nhớ gia đình, quê hương của mình để sống sao cho phù hợp và đúng đắn

 

Các tác phẩm truyện hiện đại ôn thi tuyển sinh vào 10 

Đối với các tác phẩm truyện hiện đại có trong chương trình học lớp 9, dù số lượng không nhiều, nhưng những tác phẩm truyện hiện đại đã đem lại rất nhiều giá trị cho người đọc. 

Các tác phẩm truyện ngắn đã phản ánh rõ nét đất nước và cuộc sống con người Việt Nam ta giữa thời kỳ lịch sử có nhiều biến động. Dưới đây là tổng hợp những nội dung của các tác phẩm văn học ôn thi vào 10 thuộc chủ đề truyện hiện đại mà Khóa Học Tốt đã tổng hợp để các bạn học sinh ôn luyện.

Tác phẩm  Tác giả Hoàn cảnh sáng tác Ý nghĩa nhan đề
Làng  Kim Lân

– Tên thật: Nguyễn Văn Tài (1920 – 2007)

– Quê quán: Từ Sơn – Bắc Ninh

– Bắt đầu sự nghiệp văn học từ năm 1941 với sở trường là truyện ngắn

– Là người nghiêm khắc với bản thân, nghiêm túc với sự nghiệp

– Am hiểu sâu sắc về nông thôn và con người ở nơi đây

– Phong cách viết truyện: tự nhiên, chậm, hóm hỉnh, vẫn giàu cảm xúc. Đặc biệt khả năng phân tích tâm lý tài tình đã tạo nên sức hấp dẫn ở trong truyện ngắn của ông

“Làng” ra đời vào năm 1948 – Thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, được in lần đầu tiên ở trên “Tạp chí Văn nghệ” (Ý nghĩa nhan đề) 

“Làng” là một danh từ mang ý nghĩa khái quát để thể hiện những câu chuyện quen thuộc có thể xảy ra tại mọi làng quê nước ta trong thời kỳ đó.

(Ý nghĩa tác phẩm)

Ông Hai là nhân vật biểu tượng cho người nông dân Việt Nam yêu làng, yêu nước. Tác phẩm đã làm nổi bật lên vẻ đẹp tâm hồn của những người nông dân Việt Nam: chất phác, nồng hậu, yêu làng, yêu đất nước và có một lòng nhiệt thành với cách mạng

Lặng lẽ Sa Pa Nguyễn Thành Long (1925 – 1991)

– Quê quán: Duy Xuyên, Quảng Nam

– Bắt đầu sự nghiệp sáng tác từ những năm kháng chiến chống Pháp với sở trường là truyện ngắn

– Là một cây bút có nhiều sự đóng góp cho nền văn xuôi cách mạng và văn học hiện đại Việt Nam

– Được sáng tác năm 1970 sau chuyến đi thực tế ở Lào Cai để viết về đề tài con người trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội tại miền Bắc

– Tác phẩm trích trong tập “Giữa trong xanh”, được xuất bản năm 1972

“Lặng lẽ Sa Pa” là một nhan đề giàu chất thơ, giúp khắc họa lên khung cảnh êm đềm, thanh tĩnh của Sapa

“Lặng lẽ” có thể là không khí ở bên ngoài của cảnh vật. Đối lập với vẻ lặng lẽ ấy là sự nhiệt huyết, hăng say, cống hiến hết mình cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước của nhân vật 

Chiếc lược ngà Nguyễn Quang Sáng

(1932 – 2014)

– Quê quán: Chợ Mới, An Giang

– Bắt đầu sự nghiệp sáng tác từ năm 1952 với nhiều thể loại văn học khác nhau

– Là một trong số những nhà văn trưởng thành ở trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ

– Các sáng tác của ông thường xoay quanh chủ đề về con người, về cuộc sống vùng Nam Bộ

– Tác phẩm “Chiếc lược ngà” được in ở trong tập truyện ngắn cùng tên (Được viết năm 1966) khi tác giả đang hoạt động tại chiến trường Nam Bộ trong giai đoạn cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt “Chiếc lược ngà” trong nhan đề chính là hình ảnh, chi tiết trung tâm của tác phẩm, có vai trò gắn kết cuộc đời, tính cách của các nhân vật. 

Với ông Sáu, chiếc lược ngà là món quà, là hình bóng của cô con gái yêu quý, mang trong đó là tình thương, nỗi nhớ ông gửi gắm đến cô con gái bé bỏng

Những ngôi sao xa xôi Lê Minh Khuê

– Sinh năm 1949

– Quê quán: Tĩnh Gia,  Thanh Hóa

– Bắt đầu sự nghiệp sáng tác từ năm 1967

– Là một nhà văn nữ với sở trường là truyện ngắn

– Các sáng tác của Lê Minh Khuê thể hiện sự nữ tính, suy tư, trữ tình, sử dụng ngôn ngữ trong trẻo và giàu tình cảm

– Là một trong số những tác phẩm đầu tay của tác giả Lê Minh Khuê

– Tác phẩm được sáng tác vào năm 1971, thời kỳ cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra vô cùng khốc liệt

– Truyện ngắn đã được đưa vào trong tuyển tập “Nghệ thuật truyện ngắn thế giới” 

“Những ngôi sao xa xôi” là nhan đề vừa mang ý nghĩa cụ thể, lại vừa gợi những ý nghĩa tượng trưng:

– Liên tưởng tới hình ảnh những ngọn đèn ở trên quảng trường thành phố

– Gợi vẻ đẹp hồn nhiên, trong sáng, mơ mộng của những thiếu nữ Hà Thành

– Tượng trưng cho ước mơ và khao khát hòa bình

– Biểu tượng cho chủ nghĩa anh hùng ở trong tâm hồn các nữ thanh niên

Các tác phẩm được giảm tải trong chương trình Ngữ Văn 9

Trong chương trình Ngữ Văn 9, ngoài những tác phẩm đã Khóa Học Tốt liệt kê ở trên, còn có những tác phẩm khác thuộc chương trình giảm tải của Bộ GD và ĐT. Mặc dù thuộc phần giảm tải nhưng cũng rất có thể các tác phẩm dưới đây sẽ được sử dụng làm ngữ liệu phần đọc hiểu ở trong đề thi. Các tác phẩm văn học ôn thi vào 10 (giảm tải) bao gồm: 

  • Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em
  • Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (trích Vũ Trung tùy bút) | Tác giả Phạm Đình Hổ
  • Cảnh ngày xuân (trích Truyện Kiều) | Tác giả Nguyễn Du 
  • Mã Giám Sinh mua Kiều (trích Truyện Kiều) | Tác giả Nguyễn Du
  • Thúy Kiều báo ân báo oán (trích Truyện Kiều) | Tác giả Nguyễn Du
  • Lục Vân Tiên gặp nạn (trích Truyện Lục Vân Tiên) | Tác giả Nguyễn Đình Chiểu
  • Bếp lửa của Bằng Việt
  • Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ | Tác giả Nguyễn Khoa Điềm
  • Ánh trăng | Tác giả Nguyễn Duy
  • Cố hương | Tác giả Lỗ Tấn
  • Những đứa trẻ (trích Thời thơ ấu) | Tác giả M. Go- rơ-ki
  • Tiếng nói của văn nghệ | Tác giả Nguyễn Đình Thi
  • Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới | Tác giả Vũ Khoan
  • Chó Sói và Cừu trong truyện ngụ ngôn của La Phông-ten (trích) | Tác giả Hi-pô-lít Ten
  • Bến quê (trích) | Tác giả Nguyễn Minh Châu
  • Con cò | Tác giả Chế Lan Viên
  • Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang (trích Rô-bin- xơn Cru-xô) | Tác giả Đe-ni-ơn Đi-phô
  • Bắc Sơn (trích hồi bốn) | Tác giả Nguyễn Huy Tưởng
  • Tôi và chúng ta (trích cảnh ba) | Tác giả Lưu Quang Vũ

Ngoài ra, để quá trình Ôn thi vào 10 môn Ngữ Văn đạt hiệu quả cao, các bạn học sinh có thể chọn lọc những tác phẩm chưa xuất hiện trong đề thi 2 năm gần nhất. Các tác phẩm từng xuất hiện thường sẽ có xác suất ra đề thấp hơn so với những tác phẩm còn lại. Dựa vào đó, các bạn có thể phân bổ được thời gian ôn tập và dành sự tập trung của mình cho các tác phẩm cần thiết. 

Trên đây là tổng hợp các tác phẩm văn học ôn thi vào 10 dành cho các sĩ tử đang chuẩn bị cho kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 sắp tới. Hy vọng với những nội dung tóm tắt trên của Khóa Học Tốt có thể giúp các bạn phần nào trong việc bao quát được kiến thức cần ôn tập trong thời gian sắp tới.